Rust is een must

 

“Sinds we Luna in huis heb hebben, weet ik weer hoe het is om in de schoenen van een puppy-cursist te staan. Het is alweer zo lang geleden dat ik zelf een pup moest opvoeden want eerlijk is eerlijk, met mijn twee dames van 12 en 13 jaar kan ik lezen en schrijven. Mijn roze puppy-wolk spat dan ook vaak uit elkaar.”

Wat is het toch hard werken, zo’n pup opvoeden. Voor je het weet ben je de hele dag in de weer met z’n twee. Dat was ik echt even vergeten”. Mijn hondencollega belde me op om te vertellen over haar nieuwe Labrador pup. En ook al weten we veel over honden, toch vergeet je die puppytijd van je eigen hond weer snel zodra de honden opgevoed zijn en geruisloos onderdeel zijn van je gezin.

Fysiek en mentaal in balans

Slaap is niet alleen voor blije pupperts
Iedereen weet dat honden veel beweging nodig hebben, maar wat heel veel mensen niet weten, is dat voldoende rust nét zo belangrijk is voor de fysieke en mentale gezondheid van je hond. Sterker nog, als je hond te weinig slaapt, kan dit zorgen voor probleemgedrag. Je hond bijt direct in je kuiten of je handen als die gaan bewegen, blijft blaffen naar alles wat beweegt of reageert angstig op de normaalste geluiden in huis. Sommige honden rennen als een dolle een rondje in huis na een wandeling en lijken van god los, zijn niet meer tot de orde te roepen.

Alleen een goed uitgeruste pup is in balans, luistert als je hem iets vraagt te doen en doet graag een spelletje met je zonder uit zijn plaat te gaan. Zo’n pup vindt iedereen lief. Natuurlijk moet je hond het spel en de spelregels eerst leren maar je snapt waar het om gaat; je hond heeft de boel onder controle of gaat ineens helemaal uit z’n plaat, totaal niet meer voor rede vatbaar. Ze kunnen soms letterlijk ‘dol’ worden in hun hoofd.

Voor een pup is voldoende rust heel belangrijk. Maar niet alleen blije pupperts hebben genoeg slaap nodig. Rust is voor íedere hond essentieel om goed te kunnen functioneren. Rust is een must. 

Voldoende slaap of rust

Een aantal vragen op een rijtje:

• Hoeveel slaap heeft een hond nodig?
• Wat zijn oorzaken van slaapgebrek bij honden?
• Wat zijn de gevolgen van slaapgebrek?
• Waarom is slaap essentieel; wat gebeurt er tijdens de slaap?
• Wat de de gekke 5 minuten?
• Wat heeft een hond nodig om goed te kunnen slapen?

Hoeveel slaap heeft een hond nodig?
Honden hebben net als mensen een slaapcyclus die bestaat uit een lichte slaap en een diepe slaap ofwel de REM (Rapid Eye Movement) slaap. Honden hebben heel wat meer slaap nodig dan wij tweevoeters. Dit komt doordat hun REM-slaap (de fase waarin de hond droomt en zijn ervaringen verwerkt) korter is dan bij mensen.

• Een pup slaapt gemiddeld 17-20 uur per dag.
• Volwassen honden slapen zo’n 11-14 uur per etmaal.
• Grotere en oudere honden brengen ongeveer 16 tot 18 uur per dag slapend door.

Vergeet nooit dat ook actieve honden voldoende rust nodig hebben. Maar juist omdat ze zo’n hoog energielevel hebben, hebben ze vaak hulp nodig om hun rust te pakken. Een bench is dan een ideaal hulpmiddel. Een prikkelvrije ruimte waarmee je letterlijk de ruimte begrenst waarin ze zich kunnen bewegen. 

Hoeveel slaap heeft een hond nodig?
Zoals in de intro al gezegd, veel mensen staan er niet bij stil dat honden ook last kunnen hebben van slaapgebrek. Toch komt dit helaas veel voor, bijvoorbeeld door

• te veel actie en beweging
• te veel stress, angst of opwinding 
• te veel nieuwe dingen ondernemen op een dag. Probeer dit om de dag te doen, zodat de hond een dag heeft om weer tot rust te komen. 
• geen eigen rustig en veilig plekje om te dutten of te slapen.
• een rumoerige omgeving.
• het verblijven in een onbekende omgeving; de meeste honden slapen minder vast in een omgeving die ze niet kennen, ze zijn vaak waakzamer (denk hier aan als je gaat verhuizen of als je je hond meeneemt op vakantie of naar je werk) Ideaal is om in dit soort situaties de bench mee te nemen zodat de hond toch zijn eigen veilige plek heeft. 

Wat zijn de gevolgen van slaapgebrek? 
Te weinig slaap beïnvloedt in de eerste plaats de fysieke gezondheid van je hond: het vermindert het immuunsysteem. Zijn afweer neemt af en de kans op ziektes neemt toe. Bovendien heeft slaapgebrek een negatief effect op het humeur van je hond. Hij wordt prikkelbaar(der) en kan sneller grommen of van zich af bijten. Waarom gebeurt dit? Dat leg ik je hieronder verder uit.

Waarom is slaap essentieel: wat gebeurt er tijdens de slaap?
Slaap is nodig om te herstellen van stress. We kennen allemaal de uitdrukking: “Mijn emmertje is vol.” Met dat emmertje wordt je brein bedoeld, dat gedurende de dag wordt gevuld met prikkels: heel veel verschillende ervaringen en indrukken. Bij je hond gebeurt precies hetzelfde. Dat emmertje loop gedurende de dag vol. Slaap is essentieel om hiermee te kunnen ‘dealen’ want tijdens dat rustmoment worden verschillende stresshormonen afgebouwd, waardoor het lichaam uitrust en je hond weer met een leeg emmertje kan starten. 

Slaapt een hond te weinig, dan worden die stresshormonen onvoldoende afgebouwd. Sterker nog, ze nemen alleen maar toe. Met als gevolg dat het emmertje uiteindelijk overloopt. Het resultaat is een onhandelbare hond maar ook een hond die minder snel leert, prikkelbaarder is en reactief kan zijn. Belangrijk is dat jij je realiseert dat je hond niet ongehoorzaam of eigenwijs is en dat hij dit gedrag niet met opzet vertoont of om jou te pesten. Hij kan gewoon niet meer anders; hij weet niet meer wat hij moet doen, hij kan niet meer met de situatie omgaan. 

Dit overloop-moment kan overigens op elk uur van de dag plaatsvinden. Het is niet zo dat dit uitsluitend aan het einde van de dag gebeurt. Denk er daarom goed over na wat jij op een dag allemaal met je hond doet. Daardoor zie je steeds duidelijker wanneer het genoeg is geweest voor jouw hond en wanneer het tijd is om te rusten. 

Slaap is nodig om te leren 
Tijdens de slaap worden ook nieuwe ervaringen verwerkt en herinneringen vastgelegd. Wanneer je met je hond oefeningen doet en hem nieuwe dingen leert, verwerken de hersenen deze nieuwe ervaringen en aangeleerde vaardigheden tijdens de slaap.

Tijdens de REM-slaap zie je soms dat je hond met z’n pootjes trapt of blafgeluidjes maakt. Ga er maar vanuit dat hij druk bezig is met het verwerken van al deze belevenissen. Laat hem vooral lekker slapen om alle nieuwe ervaringen een plekje te geven en op te slaan. 

Tip: maak een slapende hond nooit met opzet wakker, vooral niet tijdens de REM-slaap. De hond kan enorm schrikken en een spontane bijtreactie vertonen. Wees dus altijd voorzichtig als je hond ligt te slapen.

De dolle 5 minuten 
En dan hebben we nog de dolle 5 minuten; herkenbaar voor iedere hondenbezitter. Vooral bij pups zie je dit vaak. 

• Ze rennen als een gek door het huis of door de tuin.
• Ze zijn letterlijk niet meer te stoppen.
• Ze gaan vaak hun tandjes gebruiken en zijn totaal niet meer aanspreekbaar. 
• In het Engels wordt het ook wel ‘the zoomies’ genoemd.

Maar niet alleen pups laten dit gedrag zien, ook volwassen honden krijgen wel eens de dolle 5 minuten. Meestal tot grote hilariteit van de mensen in huis. Het ziet er immers heel erg grappig uit, maar in feite is dit allesbehalve lollig. Wij denken vaak dat die rondsuizende hond juist nog heel veel energie heeft. En dus stimuleren we dit gedrag door er nog een schepje bovenop te doen, met de goedbedoelde gedachte dat hij dan lekker zijn energie kwijt kan. 

Je snapt dat hier een groot gevaar in schuilt want deze uitbarsting is meestal NIET het gevolg van een teveel aan energie, maar van een bomvol koppie dat juist heel dringend rust nodig heeft om alle prikkels te verwerken. Een hond wordt overdag met enorm veel prikkels geconfronteerd: tijdens wandelingen, allerlei dingen die huis gebeuren, het spelen, puzzelen, trainen, visite, knuffelen, uitjes naar het terras noem maar op. Honden hebben na dit soort activiteiten rust nodig om alle ervaringen en prikkels te verwerken. Dat wil niet zeggen dat ze overdag uren diep moeten slapen. Ook als ze gewoon lekker liggen te doezelen, krijgt het lichaam al volop gelegenheid om te herstellen en om alle indrukken te verwerken. 

Vergeet niet dat er bij een hond véél meer prikkels binnenkomen dan bij ons. Immers, honden leven in een geurwereld en ook de andere zintuigen zijn veel beter ontwikkeld dan die van ons. 

Als ik zelf een uurtje op een drukke markt ben geweest, word ik al bijna gek. Kun je je voorstellen hoe een hond zich dan voelt? Het is dan ook geen wonder dat honden soms van ellende niet meer weten wat ze met zichzelf aan moeten en dat hun emmertje op een gegeven moment helemaal vol is. 

“De dolle 5 minuten” betekent dus: allerhoogste tijd om een dutje te gaan doen. 
Heeft je hond de dolle 5 minuten, laat hem dan eventjes uitrazen zodat de spanning eruit kan, maar daarna is het écht bedtijd. Strooi wat brokjes op zijn slaapplek of geef hem een hap-slik-weg botje, dan kan hij tot rust komen en valt hij snel in slaap. Blijf in de buurt of ga zelfs even naast hem zitten, want het is geen oefening alleen-zijn. Hij moet alleen even tot rust komen en bijtanken.

Wat heeft een hond nodig om goed te kunnen slapen? 
Om goed en voldoende te kunnen slapen heeft een hond absoluut een geschikte slaapplek nodig, een warme en veilige plek en het liefst dicht bij ons in de buurt. Voor een pup zou ik een bench of kamerkennel adviseren, die je de eerste weken op een plek zet waar je met je gezin vaak bent, bijv. in de buurt van de eettafel waar je met je kinderen vaak zit. Leer je kinderen om de hond met rust te laten als hij op zijn slaapplek ligt, wat met een bench eenvoudig te begrijpen is voor een jong kind.

Zodra je hond beter alleen kan zijn, kan je de bench eventueel verplaatsen naar een plek waar hij overzicht heeft over de kamer, op een rustige plaats en uit de loop. Ideaal, zo kan hij blijven liggen terwijl hij toch ziet wat er om hem heen gebeurt. De bench is er in eerste instantie om je hond te leren dat er een veilige plek in huis is waar hij niet gestoord wordt. Later kan je die vervangen door alleen een hondenkussen, maar nog wel steeds op die strategische plek in de kamer.

Conclusie

• Als een hond te weinig slaapt, kan dit bijdragen aan probleemgedrag, zoals overmatig blaffen, uitvallen, bijten, angst, hypergedrag of onhandelbaar zijn. 
• Slaap is essentieel om stress af te bouwen, om nieuwe ervaringen te verwerken en om nieuwe dingen te kunnen leren. 

Zorg er daarom voor dat je hond iedere dag voldoende rust krijgt. Heb je lekker gewandeld, geoefend, gespeeld? Dan is het tijd om te slapen. Creëer een dagelijks ritme voor je hond waarin er ruimte is voor voldoende beweging, spel, aandacht, een korte oefening én rust. Een balans tussen fysieke en mentale uitdaging. 

Bij een opgroeiende pup kan je wel eens zien dat het soms toch teveel is op een dag, ondanks je vaste dagritme. En dat kan, opgroeien gaat niet in een rechte lijn. Wie weet heeft hij net een groeispurtje en kan hij er net niets meer bij hebben. Hou hier oog voor. Pas het dagprogramma direct aan en geef hem die dag wat meer rust dan normaal. Morgen is er weer een nieuwe dag.

Vragen?

Gedrag bijsturen?
Niet alle honden zijn geholpen met een snelle tip. Het gedrag lijkt niet te veranderen ook al doe je nog zo je best. Voor pups verwijs ik dan naar een afspraak Puppy Welkom Opvoeding, een afspraak van 1,5 uur bij je thuis. Vooral jonge pups zijn nog veelal blanco en kunnen meestal vrij snel worden bijgestuurd. Woont een hond inmiddels al een paar weken (of maanden) bij je in huis en wordt hij nog niet rustiger, dan zou ik een afspraak maken voor Gedragstherapie. Kijk even op de pagina Gedrag&Welzijn naar de mogelijkheden.